Sorumluluk, başarıyı ve mutluluğu etkileyen en önemli kişilik özelliklerinden biridir şüphesiz… Sorumluluk, kendimize ve çevremize karşı görevlerimizi ve yükümlülüklerimizi zamanında yerine getirme zorunluluğu anlamına gelir. Sorumluluk bilinci oluşumunda en büyük rol, çocuk gelişiminde her basamakta olduğu gibi bu noktada da anne-babadadır. Aile içinde başlayan sorumluluk gelişimi, çocukların sosyalleşmesi ile birlikte girilen tüm ortamlarda devam eder.
Çocuğa sorumluluk bilincinin verilmesi, çocuğun gerektiğinde davranışlarının sorumluluğunu alabilmesi ve bunun önemini kavrayabilmesi bir günde oluşabilecek bir durum değildir. Erken çocukluk döneminden itibaren ebeveyn tutumları ve davranışları çocuklarda sorumluluk bilincinin oluşmasına katkı sağlar. Sorumluluk bilinci aşamalı olarak gelişim gösterir. Bunun için öncelik ebeveyn tutum ve davranışları olsa da çevrenin etkisi de bu bilincin oluşmasında önemli bir yere sahiptir. Her çocuğun yaşına uygun sorumluluklar bulabiliriz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus verilen sorumluğun çocuğun yaşına, fiziksel ve bilişsel özelliklerine göre olmasıdır. Çocuğunuzdan yapamayacağı şeyleri beklemek onun özgüvenini zedeleyecek ve bir daha adım atmasına engel olacaktır.
Çocuğunuza rehberlik edin. Ebeveynlerin çocuğa bir işi nasıl yapacakları konusunda rehberlik etmeleri, o işi nasıl yapacağını anlamasını sağlayacaktır. Basit yöntemler ile çocuğa yapacağı işi anlatmak ve onu teşvik etmek çocuğun kendine güven duyması açısından oldukça önemlidir.
Çocuğa sorumluluk duygusu kazandırma sürecinde, önemli olan olgu çocuğun bir işi doğru şekilde yapmasından çok, bunun için çaba göstermesidir. Unutulmaması gereken bir diğer şey ise, becerilerin kullanarak geliştiğidir. İlk seferde çocuğa yüklediğiniz sorumlulukların dört dörtlük gerçekleşmesini beklememelisiniz. Ona çabasının değerini hissettirin ve çocuğunuzun kendisi ile gurur duymasını sağlayın. Böylece sorumluluk almak onun için bir yük değil kendini geçekleştirmek için bir fırsat olacaktır.
Çocuğun benlik duygusunun gelişmesi, sorumluluk duygusunun da artmasını sağlayacaktır. Bu nedenle çocuğun kişisel işlerini kendisinin yapması oldukça önemlidir. 3-4 yaşındaki bir çocuk dişlerini kolaylıkla fırçalayabilir, tabağını mutfağa götürebilir ve oyuncaklarını toplayabilirler. Ev işlerinde çocuğun kaldırabileceği boyutta sorumluluklar verilebilir. Kendi odasıyla ilgili rutin görevleri konuşarak oluşturabilirsiniz.
Çocuğunuza örnek olmanız, onun sorumluluk alması ve bunları yerine getirmesi açısından şarttır. Bu nedenle, çocuğunuza sizin de sorumluluklarınız olduğunu ve bunları gerçekleştirme konusunda çaba sarf ettiğinizi, onun anlayabileceği şekilde, anlatabilirsiniz.
Çocuğun kendini değerli hissetmesi, sorumluluk alma konusunda daha istekli davranmasını sağlayacağı gibi, verdiğiniz görevlere olan bağlılığını da arttıracaktır. Bu nedenle ona değerli olduğunu hissettirerek, onu sevdiğinizi her fırsatta göstermeniz çocuk gelişimi açısından son derece önemlidir.
Çocuğu sürekli takdir etmek, ileride hayal kırıklıkları yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle, çocuğun başarısız olduğu alanlardaki hatalarını göstermekten kaçınmayın. Yanlış davranışlarını nasıl düzeltebileceği hakkında ona yol göstermeniz, kendisini daha hızlı geliştirmesini sağlayabilir.
Çocuğa kendi davranışlarının sorumluluğunu almayı öğretmek için ona seçme hakkı tanımalısınız. Bu bilinç oturdukça çocuklar kendi seçimlerine daha çok sahip çıkmayı öğreneceklerdir. Çocukların seçme hakkına sahip olması sadece sorumluluk bilincini geliştirmez bunun yanı sıra öz güveni destekler ve çocuğun kendini değerli hissetmesine neden olur.
Çocuklarınız adına düşünmek, onlar adına karar vermek ve onları yönetmeye çalışmak yerine kendi kararlarını alan, düşünebilen ve özgür bireyler yetiştirmek için ortamlar yaratın ve onları destekleyin.